با توجه به اهميت دفع بهداشتي فاضلاب و لزوم بهره مندي تمامي ساکنان کره زمين از وضعيت بهداشتي و آب سالم، شعار روز جهاني آب در سال 2008 ميلادي حول محور بهداشت انتخاب شده است.

پيشينه نامگذاري روز جهاني آب

براي اولين بار در سال 1992 در کنفرانس محيط زيست و توسعه سازمان ملل در ريو، پيشنهاد نامگذاري روزي به نام "روز جهاني آب" مطرح شد که هدف از اين موضوع، ترويج و آگاهسازي مردم درباره آب از طريق پخش و اشاعه نشريات، برگزاري سمينارها، کنفرانسها و نمايشگاهها است.

به اعتقاد اعضاي حاضر در اين کنفرانس، روز جهاني آب "روز توجه عموم مردم به مسائل حياتي آب " است و بر همين اساس سازمان ملل متحد دهه 2005 تا 2015 ميلادي را " دهه بين المللي آب " با عنوان " آب براي زندگي " ناميده است.

تاکنون 14 شعار براي روز جهاني آب طي سالهاي مختلف مطرح شده است. شعار اين روز در سال گذشته ميلادي " سازگاري با کم آبي " بود و امسال شعار " آب و سلامتي " برگزيده است.

تاريخچه روز آب در ايران باستان

با توجه به اينکه روز جهاني آب در دوم فروردين ماه هر سال در ايران مصادف با ايام تعطيلات نوروز است و عملا" امکان بهره گيري زيادي از آن براي آگاه سازي مردم درباره آب وجود ندارد.

اين در حالي است که با مراجعه به تاريخ معلوم مي شود که ايرانيان در گذشته روز سيزدهم اسفندماه هر سال را که "نوروز آبها" نام داشته به کنار چشمه ها و رودها مي رفتند و با برپا کردن مراسم خاصي، عطر و گلاب در آبها مي افشاندند. بر همين اساس سيزدهم اسفندماه روز ملي آب در ايران نامگذاري شده است.

شعار 2008 روز جهاني آب

شعار روز جهاني آب در سال 2008 " بهداشت" تعيين شده است. اين موضوع به وسيله تمامي اعضاي گروه آب سازمان ملل در هفته جهاني آب انتخاب شده است. درحقيقت آب، نشان دهنده بهترين مثال نظام ملل متحد به سوي شکل گيري "ملل متحدي واحد" در پشتيباني و دستيابي به اهداف توسعه هزاره سوم است.

در سال 2008 ميلادي به دليل موضوعيت نامگذاري روز جهاني آب، سازمان بهداشت جهاني و يونيسف وظيفه هماهنگي کارهاي برگزاري مراسم روز جهاني آب در دنيا را به عهده گرفته اند. اين درحالي است که آب نقشي اصلي در پيشبرد اهداف توسعه هزاره، از جمله کاهش گرسنگي، آموزش جهاني، توانمندسازي زنان، بهبود سلامت، پايداري محيط زيست و گسترش همکاري براي توسعه دارد، در اين راستا براي دستيابي به اين اهداف، مديريت هوشمند و دورانديش اين منبع ازرشمند و حياتي شرط اصلي قلمداد مي شود.

بر اين اساس، سال 2008 با هدف تمرکز، جلب مشارکت و تشويق دولتها و بخشهاي مرتبط به تلاش براي برخورداري 6/2 ميليارد نفر معادل 41 درصد از جمعيت محروم جهان از خدمات زيربنايي بهداشتي ، " سال بين المللي Sanitation " به معناي سامانه هايي که از طريق دفع کارآمد و موثر زايده هاي انساني، سلامت افراد را حفظ مي کنند نام گذاري شده است.

UNWATER و روز جهاني آب

رضا اردکانيان در خصوص عملکرد برنامه دهه بين المللي آب (UNWATER) به مناسبت روز جهاني آب گفت : فردا در ژنو برنامه مفصلي براي روز جهاني آب تدارک ديده شده است ضمن اينکه کل آژانسهاي سازمان ملل متحد نيز برنامه هايي براي بزرگداشت اين روز طراحي کرده اند.

مدير برنامه دهه بين المللي آب افزود : سال جاري ميلادي سال بهداشت پايه نامگذاري شده که در سايه آن تلاش مي شود تمرکز بر روي کشورهايي صورت گيرد که از حداقل امکانات بهداشتي براي جمع آوري فاضلاب برخوردار هستند که عمدتا اين کشورها شامل کشورهاي آفريقايي هستند.

وي تصريح کرد : همچنين سال 2009 ميلادي نيز با تصميم گيري هاي اعضا سال حوضه هاي آبريز مشترک نامگذاري شده که در اين راستا ايران به عنوان کشوري فعال در منطقه و غني به لحاظ داربودن رودهاي مرزي و حوضه هاي آبريز مشترک برنامه هاي خاصي در اين زمينه خواهد داشت.

به گفته اردکانيان برنامه هاي روز جهاني آب در سال 2008 ميلادي به کمک سازمان جهاني بهداشت و يونيسف برگزار و پشتيباني مي شود.

تقليل جمعيت محروم از آب آشاميدني سالم به نصف

در اين راستا رسول زرگر گفت : در حقيقت نامگذاري سال جاري ميلادي به نام بهداشت در راستاي شتاب بخشيدن به تحقق اهداف توسعه هزاره است که بر مبناي آن بايد جمعيت محروم از آب آشاميدني سالم و دفع بهداشتي فاضلاب تا سال 2015 به نصف تقليل يابد.

معاون وزير نيرو در امور آب و آبفا افزود : برآوردهاي جهاني نشان مي دهد که براي نيل به اهداف توسعه هزاره، به سرمايه گذاري در حدود 42 ميليارد دلار نياز است، يعني هر سال بايد رقمي در حدود 8/2 ميليارد دلار به مدت 15 سال در بهداشت و دفع زايده هاي انساني سرمايه گذاري شود.

وي تاکيد کرد : بر پايه اعلام سازمان جهاني بهداشت، هر يک دلار سرمايه گذاري در بخش آب و فاضلاب به دليل منافع بي شمار آن همچون کاهش موارد ابتلا به بيماري، کاهش نياز به دارو، کاهش غيبت کاري و افزايش کارآمدي، 9 دلار بازگشت سرمايه خواهد داشت.

زرگر ادامه داد : از حدود 5/3 ميليارد نفر جمعيت آسيا و اقيانوسيه، حدود 82 درصد به آب بهداشتي کافي دسترسي دارند و تنها 700 ميليون نفر از مردم اين مناطق به آب بهداشتي سالم دسترسي ندارند و هر سال حدود 60 ميليون نفر از اين جمعيت کاسته مي شود.

وي افزود : 50 درصد جمعيت نيز تحت پوشش سيستم جمع آوري بهداشتي فاضلاب هستند، يعني حدود 8/1 ميليارد نفر دسترسي به امکانات بهداشتي ندارند و 5/1 ميليارد نفر آن در روستاها زندگي مي کنند.

زرگر با تشريح وضعيت ايران گفت : 8/48 ميليون نفر از جمعيت کل کشور يعني 4/98 درصد که 900 شهر را شامل مي شود، تحت پوشش آب شرب سالم و بهداشتي هستند. حدود 70 درصد از جمعيت روستايي شامل 23 هزار روستا، نيز تحت پوشش آب شرب سالم و بهداشتي هستند.

اين مقام مسئول در وزارت نيرو گفت: 5/13 ميليون نفر معادل 27 درصد جمعيت شهري کشور تحت پوشش سيستمهاي بهداشتي دفع فاضلاب هستند که 215 شهر را شامل مي شود.

کمبود ذخاير آب

مسئله‌ کمبود ذخاير آب زمين هر روز جدي ‌تر مي‌شود، طبق آمارها بيش از يک ميليارد نفر از مردم دنيا از دسترسي به آب آشاميدني سالم محرومند وهر سال بيش از 5 ميليون نفر براثر بيماري ‌هاي ناشي از آلودگي آب آشاميدني جان مي‌سپارند. اين در حالي است که ميليونها تن از ساکنان دنيا در نقاطي زندگي مي‌کنند که ذخاير آبي کافي براي تامين نيازهاي روزمره ‌شان وجود ندارد.

اين در حالي است که سه عامل مهم آلوده شدن آب، اتلاف آب و تغييرات آب و هوا وضعيت آب را به صورت خطرناکي در جهان در آورده است، چرا که حدود 70 درصد آب مصرفي دنيا در بخش کشاورزي، 23 درصد در صنعت و 7 درصد در بخش خانگي صرف مي شود.

گرچه 70 در صد سطح زمين را آب پوشانده‌ ولي فقط 5/2 درصد آن آب شيرين و بيشتر آن نيز به صورت يخ در قطب است، از سوي ديگر کمتر از 1 درصد از آب شيرين نيز در اختيار انسان است؛ يعني 2/0 در صد از کل آب دنيا را آب شيرين در اختيار انسان تشکيل مي دهد.

بر اين اساس، سازمان ملل تخمين مي‌ زند که تا سال 2030 بيش از 5 ميليارد نفر از مردم دنيا به نحوي با کمبود آب درگير خواهند بود.

مديريت غلط و کمبود آب

طبق گزارشات انستيتو بين المللي مديريت آب عامل 98 درصد از کمبود آب "انساني" است و 2 درصد آن "دلايل طبيعي" دارد. اين در حالي است که انسان با آلوده کردن و اتلاف آب، نقش بسيار مهمي در اين بحران جهاني دارد که نتايج آن به کشور خاصي محدود نمي‌شود. سطح آبهاي زيرزميني هر روز پايين ‌تر مي‌رود و آبهايي که در دوره‌هاي زمين شناسي مشخصي انباشته شده بودند، به مصرف مي رسند بدون آنکه بتوان آن را جايگزين کرد.

از آنجا که بيشترين نقش را در اين بحران، انسان دارد بايد با راهکارهايي با آن مقابله کرد و از اين رو مديريت بر آب و همکاري‌هاي بين المللي اهميت ويژه مي ‌يابد. به اعتقاد کارشناسان ساختن سدهاي بزرگ از عوامل مهم تخريبي هستند. سدهاي بزرگ، سدهايي هستند که بيش از 15 متر بلندي آنها است، تاکنون 40 هزار از اين سدها در جهان ساخته شده‌ اند و 45 هزار سد ديگر در دست طراحي و يا ساخت هستند.

ساختن سدهاي عظيم علاوه بر ويراني روستاها و آوارگي انسانها باعث تغييرات آب و هوايي مي ‌شود. طبق آمارها 80 ميليون تن از ساکنان روستاها در 50 سال گذشته بر اثر ساختن اين نوع سدها آواره شده ‌اند.